Doğu Roma İmparatorluğu tarafından İstanbul ilinde yapılmış olan en büyük kilisedir. Kilisenin aynı yerde üç kere inşa edilmesi dikkat çekici bir özelliğidir.
İmparator Konstantios ilk kiliseyi 360 yılında yaptırmıştır. 404 yılında çıkan halk ayaklanması ile yakılmış ve sonucunda yıkılmıştır. Günümüz itibarı ile ilk kiliseye ait bir kalıntı görülmemektedir.
İmparator II. Theodosios 415 yılında kiliseyi yeniden inşa ettirmiştir. İnşa edilen ikinci kilise, ahşap çatı ile kaplı anıtsal bir girişi bulunan eser olarak inşa edilmiştir. Tarihe Nika İsyanı olarak geçmiş olan halk ayaklanması neticesinde, kilise 532 yılında ikinci defa yıkıma uğramıştır.
Günümüzde bilinen Ayasofya ise, İmparator Justinianos tarafından 537 yılında yaptırılmış ve tören ile ibadete açılmıştır. İmparator Justinianos’un mabedin içerisinde, Hz. Süleyman’a atfen ‘’ Ey Süleyman seni geçtim’’ diye bağırdığı tarihçiler tarafından bildirilmektedir. Yaptırılan bu üçüncü kilisede; dış ve iç olmak üzere iki adet narteksi, bir apsisi ve üç adet nefi bulunmaktadır. İnşası esnasında, Aspendos, Baalbek, Ephesos ve Tarsus gibi antik şehir kalıntılarından sütunlar ve mermerler getirilmiştir. Ayrıca, Marmara adasından, Afyondan, Eğriboz adasından, Kuzey Afrika’dan getirilen mermerler de muhteşem mimaride kullanılmıştır. İmparatorluk kilisesi olmasından dolayı, Ayasofya Roma döneminde, imparatorların taç giyme törenlerinin yapıldığı bir yer olmuştur.
1453 yılında Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethetmesi ile Ayasofya camiye çevrilmiştir. Fetihten sonra yapı güçlendirilmiş, Mimar Sinan tarafından yapılan minareler yapı destekleyici özelli ile binanın koruma altına alınmasına katkı sağlamıştır. Osmanlı döneminde, Ayasofya’nın içerisine, minber, mihraplar, vaaz kürsüsü, müezzin mahfilleri ile maksureler yapılmıştır. Kanuni Sultan Süleyman, Budin seferi dönüşünde yanında getirdiği bronz kandilleri Ayasofya Camine hediye etmiştir.
Ayasofya, Mustafa Kemal Atatürk’ün emri üzerine, Bakanlar Kurulu kararı gereğince, müze haline getirilmiştir. Müze haline çevrilen Ayasofya, 1 Şubat 1935 tarihinde ziyaretlere açılmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder